Laatst werd hier al geschreven over het Hoofdlijnenakkoord van het kabinet Schoof. Een onderzoek naar de kosten die met de Woo gemoeid zijn, werd aangekondigd. Dit volgde ook uit de brief van BZK over de Invoeringstoets.

Kosten en misbruik

Opvallend onderdeel uit die brief is, mede in het verlengde van het kostenaspect, ook het onderwerp misbruik. Bezien wordt welke maatregelen getroffen kunnen worden om dit tegen te gaan. 

Kamerleden Bontebal en Van Dijk (beiden CDA) kunnen niet wachten en stellen vragen over het onderzoek naar de kosten. Interessant hierbij is om te bezien of de in 2020 opgestelde uitvoeringstoetsen een beetje realistisch bleken. Zie hierover destijds dit bericht.

Ook stellen zij voor leentje-buur te spelen als het gaat om het tegengaan van misbruik door te kijken naar Duitsland en Estland. Twee landen die destijds zijn onderzocht door de Universiteit van Leiden.

De Estse variant maakt mogelijk dat een verzoek van een beetje omvang al kan worden afgewezen. Terecht wijzen de onderzoekers (op p. 120) wel op de bijzonderheid dat in Estland de mogelijkheid bestaat om concreet te vragen naar documenten vanwege een documentenregister. Iets dat in Nederland een brug te ver bleek vanwege de staat van de informatiehuishouding. Dat maakte dat artikel 3.2 Woo - waarin de verplichting tot het opstellen van zo'n register - uiteindelijk is geschrapt. Zie over het register onder andere deze column.

Ook in Duitsland kan het kosten-aspect ertoe leiden dat een verzoek niet wordt behandeld (zie p. 80 e.v.). De afweging tussen administratieve lasten én de informatiewinst is daarbij aan de orde.

Kosten-baten-analyse?

Dit laatste is dan ook een opstapje richting vraag 8 van de Kamerleden die hint op zo'n introductie van een kosten-baten-analyse van een Woo-verzoek in Nederland. Welke uitwassen de Kamerleden op het oog hebben die maken dat een dergelijke introductie gerechtvaardigd is, wordt overigens niet duidelijk.

Hoe de maatschappelijke opbrengst precies kan worden bepaald - zeker bij het moment van ontvangst van een verzoek - laat zich lastig regelen. In zekere zin is de eerder door het NKOO voorgestelde wijziging van de Woo een invulling van dit alles. Hierbij werd voorgesteld om in de zoektocht naar 'het redelijk verzoek', de verzoeker de opdracht te geven om te omschrijven op welke wijze het verzoek bijdraagt aan het verkrijgen van publieke informatie voor eenieder (de informatiewinst). Dit zou dan een onderdeel worden van artikel 4.1. Het niet of onvoldoende gevolg geven aan deze opdracht zou de aanvraag dan onvolledig maken zodat het buiten behandeling kan worden gelaten, na een geboden herstelmogelijkheid. De rechter kan dan toetsen of de gestelde informatiewinst voldoende is.