In afwijking van de artikelen 5.1 en 5.2 kan een bestuursorgaan informatie uit eigen beweging openbaar maken, wanneer een ander zwaarwegend algemeen belang, daaronder begrepen het belang van openbare veiligheid, de volksgezondheid of het milieu of de bescherming van de democratische rechtsorde, dat in een concreet geval vergt.
Annotatie
Nieuw is ook dat de Wet open overheid uitgaat van bijzondere belangen (openbare veiligheid, volksgezondheid en milieu) waarin juist een grondslag kan zijn gelegen voor actieve openbaarmaking in weerwil van de uitzonderingsgronden die normaliter aan openbaarmaking in de weg staan (artikel 3.4). Deze bepaling vindt geen toepassing bij verzoeken om informatie.[1]
Hoewel op het oog nuttig, lijken de absolute uitzonderingsgronden van artikel 5.1 (eenheid van de Kroon, veiligheid van de Staat, bijzondere persoonsgegevens) en de beperking van artikel 5.2 (de persoonlijke beleidsopvattingen) het respecteren waard. Of een dergelijke algemene regeling wel recht doet aan de daarmee te beschermen belangen is dan ook zeer de vraag. Het in de toelichting gegeven voorbeeld van een onverwacht gevaar dat een bepaald product voor gebruikers kan opleveren[2], is illustratief. Voor dergelijke gevallen ligt het immers meer voor de hand in bijzondere regelingen aandacht te besteden aan openbaarmaking van informatie dan dat dit in meer algemene zin wordt geregeld in de Wet open overheid.[3]
Dit te meer nu de opsomming van belangen niet uitputtend is en er dus ook andere vormen van een zwaar algemeen belang aan de orde kunnen zijn.[4] Daar waar de uitzondering van artikel 5.3 van de Wet open overheid (informatie ouder dan 5 jaar) zowel voor de actieve als passieve openbaarmaking geldt, ziet het gestelde in artikel 3.4 alleen op openbaarmaking uit eigen beweging. Hoewel het inwinnen van zienswijzen in dit verband een onnodige hobbel lijkt te zijn en gegeven het zwaarwegend belang een ongewenste vertraging kan zijn, is rechtsbescherming tegen ook dit besluit wel vereist. Een betrokkene moet aan de (terughoudend oordelende) rechter kunnen voorleggen of sprake is van een zwaarwegend algemeen belang.
[1] Kamerstukken II 2013/14, 33328, 9, p. 81.
[2] Kamerstukken II 2013/14, 33328, 9, p. 75.
[3] Denk aan regelingen zoals die er zijn op grond van het Warenwetbesluit algemene productveiligheid.
[4] Kamerstukken II 2013/14, 33328, 9 (herdruk), p. 75.
Tweede Kamer, vergaderjaar 2013–2014, 33 328, nr. 8 (herdruk); Voorstel van wet na advies Raad van State
Artikel 3.4 Openbaarheid bij zwaarwegend algemeen belang
In afwijking van de artikelen 5.1 en 5.2 kan een bestuursorgaan informatie uit eigen beweging openbaar maken, wanneer een ander zwaarwegend algemeen belang, daaronder begrepen het belang van openbare veiligheid, de volksgezondheid of het milieu of de bescherming van de democratische rechtsorde, dat in een concreet geval vergt.
Tweede Kamer, vergaderjaar 2013–2014, 33 328, nr. 9 (herdruk); Memorie van Toelichting na advies Raad van State
In artikel 3.4 is, net als in artikel 5.3, bepaald dat informatie ondanks de uitzonderingsgronden van de artikelen 5.1 en 5.2 onder omstandigheden toch openbaar gemaakt kunnen worden. Artikel 3.4 ziet op het bestaan van een zwaarwegend ander belang, zoals de openbare veiligheid of de volksgezondheid, het milieu of de bescherming van de democratische rechtsorde. Deze opsomming is overigens niet uitputtend. Met artikel 3.4 kan het in de artikelen 5.1 en 5.2 besloten openbaarmakingsverbod worden doorbroken. Zo kan het belang van de bescherming van bedrijfsgegevens of van het door de overheid uitgeoefende toezicht moeten wijken voor het belang van de bescherming van de volksgezondheid als blijkt dat een product onverwacht gevaar voor gebruikers oplevert en dat gevaar door een openbare waarschuwing kan worden verminderd. Anders dan de uitzondering van artikel 5.3 kan openbaarmaking op grond van artikel 3.4 alleen bij openbaarmaking uit eigen beweging.
Geconsolideerde artikelsgewijze toelichting bij de Wet open overheid zoals gewijzigd door de verwerking van de Wijzigingswet Woo
In artikel 3.4 is, net als in de artikelen 5.6 en 5.7, bepaald dat informatie ondanks de uitzonderingsgronden van de artikelen 5.1 en 5.2 in noodgevallen toch openbaar gemaakt kan worden. Artikel 3.4 ziet op het bestaan van een zwaarwegend ander belang, zoals de openbare veiligheid of de volksgezondheid, het milieu of de bescherming van de democratische rechtsorde. Deze opsomming is overigens niet uitputtend. Met artikel 3.4 kan het in de artikelen 5.1 en 5.2 besloten openbaarmakingsverbod worden doorbroken. Zo kan het belang van de bescherming van bedrijfsgegevens of van het door de overheid uitgeoefende toezicht moeten wijken voor het belang van de bescherming van de volksgezondheid als blijkt dat een product onverwacht gevaar voor gebruikers oplevert en dat gevaar door een openbare waarschuwing kan worden verminderd. Anders dan de artikelen 5.6 en 5.7, op basis waarvan de uitzonderingen uit de artikelen 5.1. en 5.2 eveneens doorbroken kunnen worden, kan openbaarmaking op grond van artikel 3.4 alleen worden toegepast bij openbaarmaking uit eigen beweging.