Artikel 5.4a Ondersteuning Kamerleden, statenleden en raadsleden
- In afwijking van de artikelen 5.1 en 5.2 is niet openbaar de informatie betreffende de ondersteuning van individuele leden van de Eerste Kamer of de Tweede Kamer der Staten-Generaal, provinciale staten of de gemeenteraad door ambtenaren werkzaam bij de Eerste Kamer of de Tweede Kamer, de griffie van provinciale staten of de griffie van de gemeenteraad.
- In afwijking van artikel 5.2, eerste lid, wordt met betrekking tot informatie die aan individuele Kamerleden wordt verstrekt onder persoonlijke beleidsopvattingen verstaan ambtelijke adviezen, visies, standpunten en overwegingen ten behoeve van intern beraad.
Annotatie
Die ‘decentrale verbreding’ was al eerder aangebracht bij een wijziging van het later toegevoegde artikel 5.4a waarover qua verwondering al het een en ander is opgemerkt.[1] De regeling in artikel 5.4a Wet open overheid regelt dat ondersteuning van Kamerleden door ambtenaren bij amendementen, initiatiefwetten of moties, maar ook procedurele adviezen per definitie niet openbaar worden.[2] Bij nota van wijziging is dit verruimd tot ondersteuning van raadsleden en statenleden.[3] Als klap op de vuurpijl is deze bepaling bij amendement nog verder opgerekt door alle informatie die door ambtenaren aan Kamerleden wordt verstrekt per definitie als persoonlijke beleidsopvattingen aan te merken (zie het tweede lid), ook de voor alle andere bestuursorganen niet beschermde gegevens met een objectief karakter.[4]
Waarom niet juist ook deze informatie dienstig is aan het kunnen controleren van de overheid en het uitoefenen van fundamentele rechten[5], blijft in het midden. Denkbaar is dat het niet delen van deze informatie juist ten koste gaat van de bijdrage die burgers, maatschappelijke organisaties en journalisten kunnen leveren aan het debat over wetgeving en bestuur.[6] Ook wordt niet duidelijk waarom – als een dergelijke bijzondere regeling al nodig zou zijn – dit enkel op het nationale niveau gerechtvaardigd is.
Ook voer voor discussie is de al genoemde verbijzondering van deze objectieve gegevens, daar waar ze worden gedeeld door ambtenaren met Kamerleden. De in de toelichtende teksten genoemde belangen – nu het cruciale informatie zou betreffen in het politieke besluitvormingsproces[7] – gelden eveneens en wellicht nog wel meer daar waar het informatie betreft die wordt gedeeld bij de ondersteuning van Kamerleden, statenleden en raadsleden.
Bijzondere wijziging ten opzichte van het oorspronkelijke voorstel vormt in dit kader evenwel het artikel 5.4a van de Woo. Hierin wordt geregeld dat ondersteuning van Kamerleden door ambtenaren bij amendementen, initiatiefwetten of moties, maar ook procedurele adviezen per definitie niet openbaar worden.[8] Bij nota van wijziging is dit verruimd tot ondersteuning van raadsleden en statenleden.[9] Als klap op de vuurpijl is deze bepaling bij amendement nog verder opgerekt door alle informatie die door ambtenaren aan Kamerleden wordt verstrekt per definitie als persoonlijke beleidsopvattingen aan te merken, ook de voor alle andere bestuursorganen niet beschermde gegevens met een objectief karakter.[10] Waarom niet juist ook deze informatie dienstig is aan het kunnen controleren van de overheid en het uitoefenen van fundamentele rechten[11], blijft in het midden. Je zou juist denken dat het niet delen van deze informatie ten koste gaat van de bijdrage die burgers, maatschappelijke organisaties en journalisten kunnen leveren aan het debat over wetgeving en bestuur.[12] Preken voor eigen parochie is niemand vreemd.
[1] Van der Sluis (2016), p. 252.
[2] Kamerstukken II 2013/14, 33328, 12, p. 18; Kamerstukken II 2013/14, 33328, 13, p. 22. Een en ander naar aanleiding van opmerkingen van de SGP-fractie; Kamerstukken II 2013/14, 33328, 12, p. 19.
[3] Kamerstukken II 2015/16, 33328, 27, p. 5. Andere openbare lichamen zijn kennelijk niet relevant.
[4] Kamerstukken II 2013/14, 33328, 28.
[5] Kamerstukken II 2013/14, 33328, 12, p. 2.
[6] Kamerstukken II 2013/14, 33328, 12, p. 4. Zie ook verder Van der Sluis (2016), p. 252.
[7] Kamerstukken II 2013/14, 33328, 9, p. 50.
[8] Kamerstukken II 2013/14, 33 328, nr. 12, p. 18. Kamerstukken II 2013/14, 33 328, nr. 13, p. 22. Een en ander naar aanleiding van opmerkingen van de SGP-fractie; Kamerstukken II 2013/14, 33 328, nr. 12, p. 19.
[9] Kamerstukken II 2015/16, 33 328, nr. 27, p. 5. Andere openbare lichamen zijn kennelijk niet relevant.
[10] Kamerstukken II 2013/14, 33 328, nr. 28.
[11] Kamerstukken II 2013/14, 33 328, nr. 12, p. 2.
[12] Kamerstukken II 2013/14, 33 328, nr. 12, p. 4.
Tweede Kamer, vergaderjaar 2013–2014, 33 328, nr. 12; Nota naar aanleiding van het verslag
De initiatiefnemers kunnen de leden van de VVD-fractie bevestigen dat alle interne fractiestukken van welke aard dan ook niet onder het nieuwe openbaarheidsregime zullen vallen. De Kamerleden zijn niet hiërarchisch ondergeschikt aan het orgaan Tweede Kamer, maar hebben een grondwettelijk vastgelegde onafhankelijkheid. Die onafhankelijkheid strekt zich uit tot de fracties als samenwerkingsverband van individuele Kamerleden, alsmede voor hun ondersteuning die niet in dienst is bij en ook organisatorisch geel deel uitmaakt van de Tweede Kamer.
(…)
De leden van de fracties van de PvdA en de SGP vroegen naar de betekenis van de passage over «een advies van de griffie aan individuele Kamerleden» in verhouding tot de passage «ambtelijke adviezen die worden opgesteld ter ondersteuning van de leden van de Staten-Generaal» en de markering van de positie van Kamerleden ten opzichte van de positie van ambtenaren. De leden van de PvdA-fractie vroegen daarbij concreet in te gaan op de voorbereiding van een amendement en de status van niet-ingediende amendementen.
De initiatiefnemers wijzen erop dat in de memorie van toelichting niet staat dat «een advies van de griffie aan individuele Kamerleden» openbaar is, maar dat daarop de regels van de openbaarheid van toepassing zijn. Dat betekent dat ook de uitzonderingsgronden van toepassing zijn.
Als het gaat om de voorbereiding van amendementen of amendementen die uiteindelijk niet worden ingediend, zijn de initiatiefnemers van mening dat dergelijke stukken primair behoren tot het domein van de individuele leden en niet berusten bij het orgaan Tweede Kamer. Ook e-mails met het Bureau Wetgeving en gewisselde concepten moeten geacht worden te berusten bij het Kamerlid en niet bij het orgaan Tweede Kamer. Hoewel de vertrouwelijkheid van de ondersteuning door het Bureau Wetgeving kan worden gewaarborgd met behulp van de jurisprudentie die geldt voor secretarissen van onafhankelijke bezwaarcommissies, bedrijfsartsen, ambtelijke vertrouwenspersonen, e.d., zijn de initiatiefnemers bereid om in de gelijktijdig met deze nota aan de Kamer gezonden nota van wijziging een bepaling op te nemen waardoor deze vertrouwelijkheid expliciet wordt gegarandeerd.
In dit nieuwe artikel 5.4a wordt bepaald dat alle informatie over de ondersteuning door ambtenaren van de Tweede of de Eerste Kamer (zoals Bureau Wetgeving of de griffie) aan individuele leden van de Tweede of de Eerste Kamer (of hun fracties) vertrouwelijk blijft.
Tweede Kamer, vergaderjaar 2013–2014, 33 328, nr. 13; Nota van wijziging
Naar aanleiding van vragen van de leden van de fracties van de PvdA en de SGP stellen de indieners voor om in een nieuw artikel 5.4a buiten twijfel te stellen dat informatie over de ondersteuning door ambtenaren van de Eerste en Tweede Kamer aan individuele Kamerleden niet openbaar wordt. Dit artikel heeft betrekking op ondersteuning bij amendementen, initiatiefwetten of moties, maar ook op procedurele adviezen. In de separaat aan de Kamer gezonden nota naar aanleiding van het verslag wordt hierop verder ingegaan.
Tweede Kamer, vergaderjaar 2015–2016, 33 328, nr. 27; Vierde Nota van wijziging
Aan de Wet open overheid is bij nota van wijziging toegevoegd op grond waarvan aan individuele parlementsleden door de griffie geboden ambtelijke ondersteuning niet openbaar is. Het gaat dan bijvoorbeeld om bijstand vanuit de griffie bij het opstellen van initiatiefwetsvoorstellen, amendementen en procedurele adviezen. Hierbij hebben de initiatiefnemers per abuis de bijstand die raadsleden en statenleden ontvangen van hun griffie over het hoofd gezien. Dat wordt met deze technische wijziging rechtgetrokken.
Tweede Kamer, vergaderjaar 2015–2016, 33 328, nr. 28; Amendement van de leden Segers en Oosenbrug (aangenomen)
Dit amendement regelt dat alle informatie die door ambtenaren, al dan niet via de ambtenaren van de Eerste of Tweede Kamer, aan individuele leden van die Kamers wordt verstrekt niet openbaar is. Dat betekent dat buiten twijfel staat dat ook informatie met een objectief karakter die aan Kamerleden wordt verstrekt niet openbaar is. Het kan dan bijvoorbeeld gaan om doorrekeningen van conceptvoorstellen op verzoek van Kamerleden of om objectieve gegevens over scenario’s die op tafel liggen in het kader van parlementaire onderhandelingen. Het amendement beoogt het parlementaire proces op dit punt nog eens expliciet te beschermen.
Geconsolideerde artikelsgewijze toelichting bij de Wet open overheid zoals gewijzigd door de verwerking van de Wijzigingswet Woo
Met het eerste lid wordt buiten twijfel gesteld dat informatie betreffende de ondersteuning van individuele leden van de Eerste Kamer, Tweede Kamer, provinciale staten of de gemeenteraad door ambtenaren werkzaam bij respectievelijk de Eerste Kamer, Tweede Kamer, de griffie van provinciale staten of de griffie van de gemeenteraad, niet openbaar is. Het gaat hierbij om informatie die berust bij de commissies en ondersteunende diensten van de vertegenwoordigende organen. Voor wat betreft de informatie die berust bij individuele leden van vertegenwoordigende organen of bij verbanden van leden (fracties) is de toepassing van dit artikel niet nodig, aangezien de individuele leden en fracties niet onder de reikwijdte van de Woo vallen. In dat verband wordt verwezen naar de toelichting bij artikel 2.2.
Hoewel de vertrouwelijkheid van de ondersteuning van individuele volksvertegenwoordigers door de griffie ook kan worden gewaarborgd met behulp van de jurisprudentie die geldt voor ambtelijke secretarissen van onafhankelijke bezwaarcommissies, bedrijfsartsen, ambtelijke vertrouwenspersonen, e.d., hebben de initiatiefnemers ervoor gekozen om deze vertrouwelijkheid met onderhavig artikel buiten twijfel te stellen.
Voor wat betreft de informatie die het betreft, kan in het bijzonder gedacht worden aan informatie in het kader van ondersteuning bij amendementen, initiatiefwetten, moties of procedurele adviezen. Als het gaat om de voorbereiding van amendementen of amendementen die uiteindelijk niet worden ingediend, zijn de initiatiefnemers van mening dat dergelijke stukken primair behoren tot het domein van de individuele leden en derhalve niet berusten bij het vertegenwoordigend orgaan. Ook e-mails met het Bureau Wetgeving en gewisselde concepten moeten geacht worden te berusten bij het Kamerlid en niet bij het orgaan Tweede Kamer. Voor deze stukken geldt dus dat de toepassing van dit artikel niet nodig is.
Het tweede lid is bij amendement aan het wetsvoorstel toegevoegd. De toelichting daarbij luidde als volgt: “Dit amendement regelt dat alle informatie die door ambtenaren, al dan niet via de ambtenaren van de Eerste of Tweede Kamer, aan individuele leden van die Kamers wordt verstrekt niet openbaar is. Dat betekent dat buiten twijfel staat dat ook informatie met een objectief karakter die aan Kamerleden wordt verstrekt niet openbaar is. Het kan dan bijvoorbeeld gaan om doorrekeningen van conceptvoorstellen op verzoek van Kamerleden of om objectieve gegevens over scenario’s die op tafel liggen in het kader van parlementaire onderhandelingen. Het amendement beoogt het parlementaire proces op dit punt nog eens expliciet te beschermen.”[1] De reikwijdte van het amendement strekt zich niet uit tot individuele leden van de gemeenteraad of provinciale staten.
[1] Kamerstukken II 2015/16, 33328, nr. 28 (amendement van de leden Segers en Oosenbrug).
