Verplicht actief openbaar maken? We gaan (light) beginnen…

Na het eerst wat teleurstellende bericht vlak voor kerst 2022 dat PLOOI toch niet was wat gehoopt werd (zie dit bericht), is dan nu toch duidelijk gemaakt wat aanstaande is als het gaat om actief openbaar maken. De Minister van BZK heeft immers in een brief van 8 juni 2023 aangegeven dat het platform van artikel 3.3b Woo wordt ingevuld door de zogeheten Woo-index.

Van speerpunt tot verlies aan momentum

Een belangrijk speerpunt van de Woo was vanaf het begin (in 2012) al dat de overheid meer aangezet zou worden tot het uit zichzelf openbaar maken van informatie. Daartoe was ook artikel 3.3 Woo in het leven geroepen. Een lijst van categorieën van informatiesoorten die openbaar gemaakt moeten gaan worden. Die lijst is soms wat onleesbaar of onduidelijk (zie dit artikel in Tijdschrift voor Constitutioneel Recht). Er zijn dus werkgroepen nodig met experts voor aanvullende duiding (zie ook de brief van 8 juni).

Om de praktijk aan dit idee van uit jezelf openbaar maken te laten wennen, was al voorzien in overgangsrecht voor dit deel. Een en ander zal gefaseerd in werking treden en alleen gaan zien op documenten die vanaf het moment van inwerking treden zullen ontstaan.

Met dit alles verloor het actief openbaar maken natuurlijk enig momentum. Het werd nog minder urgent gevoeld doordat lang onduidelijk bleef wat nu precies wanneer zou worden aangewezen (zie deze column). En de nekslag – voor nu – vormde natuurlijk de brief vlak voor kerst 2022. 

Van alles op een plek…

De idee van artikel 3.3b was een soort ‘register-light’. Het ooit bedachte register (artikel 3.2) waarin alles aan documenten zou zijn opgenomen, wat was ontvangen of gemaakt, bleek een brug te ver. Het platform van 3.3b, beperkt tot de actief openbaar te maken documenten, vormde een mooie light-versie.

Dan zou het wel helpen dat alles ook daar te vinden was, zo leek ook initiatiefnemer Snels in het hoofd te hebben (als wet het verslag van de behandeling op 12 januari 2021 van het wijzigingswetsvoorstel erop naslaan):

 

Wat kunnen we daar nou als extra stap in zetten? We hebben het voorstel gedaan om daar het platform PLOOI voor te gebruiken, om ervoor te zorgen dat die informatie daar terechtkomt. Daar hebben we ook nog een extra aanscherping op gedaan, zodat het duidelijk wordt welke informatie uiteindelijk op een platform komt. Weet je, het is niet het oude register, maar het gaat er wel naartoe. Dat is belangrijk.

… tot alles via één plek

Toch bleek dit alles dus een brug te ver. Los van uitvoeringsvragen – denk aan wie heeft dan welke verplichtingen op grond van de Archiefwet (BZK als beheerder van het platform of het bestuursorgaan waarvan het documenten ‘echt is’) – bleek een en ander technisch een grote brug te ver. Wat rest is dus een plek dat als verwijsindex zal fungeren. Iedereen maakt dus op de eigen website het nodige bekend en biedt een link aan naar die plek in de Woo-index. 

Helemaal een verrassing? Nou nee hoor. De Minister sprak tijdens de behandeling van het wijzigingswetsvoorstel 12 januari 2021 al over een verwijsindex:

 

Het is ontwikkeld door BZK en ik ben blij dat de initiatiefnemers met hun nota van wijziging een verplichting introduceren voor alle overheidsorganisaties om aan te sluiten op PLOOI, zodat die actieve openbaarmaking centraal verloopt en er een verwijsindex ontstaat waarvan gebruikers, geïnteresseerden, journalisten en ongetwijfeld ook Kamerleden gebruik kunnen maken. Het  platform zal begin volgend jaar live kunnen gaan en functioneren.

Timing

De brief van 8 juni 2023 maakt duidelijk dat aansluiten per 19 juni 2023 kan. Dan nog zonder zoekfunctie. Bij Koninklijk Besluit zullen de categorieën vervolgens worden aangewezen (zie artikel 10.2 Woo), en zoals gezegd niet voor documenten die voor de inwerkingtreding al bestonden (zie artikel 10.2a).